Εντός του χωριού Πάνω Αρχιμανδρίτα, βρίσκεται το καθολικό της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης μονής του αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Σήμερα η εκκλησία λειτουργεί ως ενοριακός ναός του μικρού χωριού.
Η εκκλησία είναι μονόκλιτος ναός με δίρρικτη στέγη και καμπαναριό. Πλησίον της εκκλησίας είναι σκαμμένο σε βράχο το λεγόμενο «Σπήλαιο των Αγίων Πατέρων». Πρόκειται για το οστεοφυλάκιο του διαλυμένου μοναστηριού.
Στο σπήλαιο αυτό βρίσκονταν κατά την παράδοση 318 κάρες (κρανία) και λέγεται ότι ανήκουν στους Αγίους Πατέρες οι οποίοι ήλθαν στη Κύπρο από τη Συρία ζητώντας καταφύγιο από τους διωγμούς. Τελικά η φυγή τους στη Κύπρο βρήκε τραγικό τέλος αφού κατασφάχτηκαν και μαρτύρισαν από άπιστους που κατοικούσαν στην περιοχή.
Στο σπήλαιο σώζονται σήμερα μερικές από τις τοιχογραφίες που το κοσμούσαν, όπως του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου και του αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Τα δύο χωριά Πάνω και Κάτω Αρχιμανδρίτα πήραν την ονομασία τους από αυτούς τους Αγίους 318 Πατέρες που μαρτύρησαν και τάφηκαν εκεί τους οποίους ονομάζουν Αρχιμανδρίτες γι ‘αυτό και η ονομασία Αρχιμανδρίτα.
Δείτε επίσης: