8 Φεβρουαρίου
25 Οκτωβρίου
Η ευλάβεια και ο σεβασμός που έχουμε σε όλους τους αγίους, αλλά ιδιαιτέρως στους αγίους που συνδέονται με την Μητρόπολη Πάφου (της οποίας την διαποίμανση μας εμπιστεύθηκε ο Θεός μας και η Αγία Του Εκκλησία) μας οδήγησε στο παρελθόν σε εκτεταμένη ακαδημαϊκή έρευνα του βίου, των αγώνων και της εν γένει δράσεως όλων των αγίων οι οποίοι ευλόγησαν με την παρουσία τους την Μητρόπολη μας.
Ιδιαίτερη προσοχή δώσαμε στην έρευνα του βίου των λιγότερο γνωστών, ή παντελώς αγνώστων εξ αυτών, των οποίων η ζωή, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, λησμονήθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Βέβαια, η δόξα των αγίων μας δεν επηρεάζεται από το αν τους θυμούνται ή όχι οι άνθρωποι, αφού εκείνοι βρίσκονται μέσα στην μακαριότητα της δόξας του Θεού. Για τους πιστούς όμως, είναι μεγάλη απώλεια το να στερούνται την ευλογία και την βοήθεια των αγίων μας, ιδίως των Αγίων που πάτησαν το ίδιο χώμα που πατάμε και εμείς και που ευεργέτησαν με την παρουσία τους τον τόπο μας.
Ένας από αυτούς τους αγίους που ξεχάστηκαν, είναι και ο άγιος Μακάριος επίσκοπος Πάφου. Δεν υπάρχει ναός στο όνομα του, δεν υπάρχει Ακολουθία στη μνήμη του και δεν υπάρχει και εικόνα του, ώστε να γνωρίζουμε περίπου τον σωματότυπο και την φυσιογνωμία του. Το όνομα του αναφέρεται για πρώτη φορά στο Συναξάριο Κωνσταντινουπόλεως (10ος αιώνας) χωρίς να παρέχεται καμία άλλη πληροφορία, εκτός από το ότι εορτάζει στις 8 Φεβρουαρίου και στις 25 Οκτωβρίου.
Έτσι λοιπόν, αυτά τα λίγα στοιχεία, που συναντήσαμε ερευνώντας για την διδακτορική μας διατριβή, μας κίνησαν το ενδιαφέρον να μάθουμε περισσότερα για τον Άγιο προκάτοχο μας στο θρόνο της Μητροπόλεως μας, πράγμα που δεν ήταν εύκολο, γιατί ο ναός και η Ακολουθία ενός Αγίου μας διασώζει τις απαραίτητες πληροφορίες γύρω από τη ζωή και τα θαύματά του, όπως η εικόνα του μας διασώζει την μορφή του και, όταν αυτά λείπουν, η “γνωριμία” μας με τον άγιο δεν είναι εύκολη.
Όμως, μετά από έρευνα, καταφέραμε να εντοπίσουμε λίγα στοιχεία για τον άγιο Μακάριο και καταλήξαμε ότι είναι πολύ πιθανόν να έζησε κατά το τέλος των Αραβικών επιδρομών και την αρχή της υστεροβυζαντινής περιόδου στο νησί (10ος αιώνας). Δεν γνωρίζουμε αν ο άγιος τιμήθηκε ποτέ στην Πάφο και αν είχε ναό, Ακολουθία, εικόνες ή ακόμα αν είχαν σωθεί τα ιερά του λείψανα ή αν υπήρχαν μαρτυρίες για τον τάφο του. Τα τελευταία χρόνια, με την αναφορά της εορτής του αγίου κατά την 8η Φεβρουαρίου στις εκδόσεις των εορτολογίων της Μητροπόλεως Πάφου, γράφηκαν κάποια τροπάρια, όπως και το απολυτίκιο από τον μουσικοδιδάσκαλο καθηγητή της Βυζαντινής Μουσική Δρ. Σόλωνα Χατζησολομό. Τα τροπάρια αυτά
συνψάλλονταν μέσα στην Ακολουθία του αγίου Θεοδώρου μόνο στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Θεοδώρου στην Πάφο. Ούτε υπήρχε εικόνα ούτε και ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην μνήμη αυτού του αγίου επισκόπου της αγιοτόκου Μητροπόλεως Πάφου.
Το ότι η μνήμη του αγίου Μακαρίου τοποθετείται από τους Συναξαριστές στις 8 Φεβρουαρίου, την ίδια ημέρα που πανηγυρίζει ο καθεδρικός ναός της Μητροπόλεως μας, είναι ένας από τους βασικούς λόγους που δεν μπορούσαμε να τον εορτάσουμε πανηγυρικά. Ο άγιος Μακάριος όμως (αν και άγνωστο στους περισσότερους) είχε και δεύτερη ημέρα εορτασμού την 25η Οκτωβρίου, όπως μαθαίνουμε από τους συναξαριστές. Έτσι θεωρήσαμε σωστό, όπως έχουν γίνει και στο παρελθόν μεταθέσεις εορτών αγίων (ακόμα και τοπικών, όπως συγκεκριμένα η μνήμη του αγίου Αρκαδίου επισκόπου Αρσινόης, που μετατέθηκε από τις 29 Αυγούστου στις 28 για να μην επισκιάζεται η εορτή του από την μνήμη του Τιμίου Προδρόμου), να μετατεθεί και η μνήμη του αγίου Μακαρίου σε προσφορότερη μέρα. Και σαν την καλύτερη μέρα να τοποθετηθεί η μνήμη του αγίου ώστε να μην προσκρούει σε άλλο γνωστό εορταζόμενο άγιο, θεωρήσαμε να καθιερωθεί ως κύρια ημέρα εορτής του η δεύτερη εορτή του. Έτσι τοποθετήσαμε την ημέρα εορτασμού του, για πρώτη φορά, το 2023 στις 25 Οκτωβρίου.
Επιτακτική ανάγκη της τιμής ενός αγίου είναι η Ακολουθία του για να ψάλλεται στις Εκκλησίες, αλλά και η ύπαρξη εικόνας. Για την ακολουθία απευθυνθήκαμε στον Δρ. Χαράλαμπο Μ. Μπούσια, Μέγα Ὑμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, με τον οποίο μας συνδέουν πολλά χρόνια συνεργασίας και εν Χριστῴ αδελφικής φιλίας και γνωρίζουμε ότι είναι άνθρωπος φιλάγιος, έχει την εμπειρία πολλών συγχρόνων αγίων μας και είναι και άνθρωπος της προσευχής. Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Μπούσια που με πολύ αγάπη, προθύμως και ανιδιοτελώς συνέγραψε την παρούσα Ακολουθία την οποία εκδίδουμε και παρουσιάζουμε για πρώτη φορά, με την επιθυμία να γίνει γνωστός ο άγιος Μακάριος, όχι μόνον στην επαρχία του όπου αγίασε, αλλά και σε όλη τη γη, όπου υπάρχουν φιλάγιοι πιστοί και Ιερείς και Ιεροψάλται που θα τιμούν την μνήμη του.
Για την εικόνα απευθυνθήκαμε στον θεολόγο Χαράλαμπο Επαμεινώνδα, άριστο αγιογράφο με εξειδίκευση στην αγιογράφηση τοπικών αγίων της Κύπρου και ιδιαιτέρως της Πάφου, ο οποίος στηρίχθηκε σε πρότυπα άλλων Ιεραρχών της εποχής του Αγίου μας, προκειμένου να φιλοτεχνήσει την πρώτη εικόνα του. [Δέησις Τυχικού Αρχιερέως εις μνήμη της μητρός αυτού Φρειδερίκης και υπέρ υγείας του πατρός αυτού Χριστοδούλου εν έτη 2024]
Με την παρούσα Ακολουθία του αγίου Μακαρίου και την τοποθέτησή της μνήμης του στις 25 Οκτωβρίου προσμένουμε να αρχίσει να τιμάται, με την χάρη του Αγίου Τριαδικού Θεού αυτός ο ξεχασμένος άγιος. Ένας άγιος όταν τον ξεχάσουν οι άνθρωποι και παύουν να τον τιμούν, δεν ζημιώνεται σε τίποτα, αφού βρίσκεται πια στη γη των Δικαίων, στην Βασιλεία του Θεού. Εμείς οι άνθρωποι όμως ζημιωνόμαστε, γιατί χάνουμε την βοήθεια του και τα θαύματα του. Ευχόμαστε, λοιπόν, Κλήρος και λαός να αρχίσουμε όλοι να ζητάμε την χάρη και την βοήθεια αυτού του αγίου ώστε να έρχεται βοηθός. Ο άγιος Μακάριος, πρέπει να έζησε κατά την δύσκολη εποχή των Αραβικών επιδρομών αλλά και των μεγάλων αιρέσεων. Την εποχή που αναδείχθηκαν και άλλοι άγιοι, όπως ο άγιος Δημητριανός επίσκοπος Χύτρων, ο οποίος υπήρξε ομολογητής της Πίστεώς μας και θαυματουργός. Θα πρέπει, επομένως, να παρακαλούμε τον άγιο Μακάριο, ο οποίος υπήρξε δικός μας άγιος, να μας φυλάει και εμάς, στην δική μας δύσκολη εποχή και να μας κρατήσει μακριά από τις διάφορες αιρέσεις, αλλά και να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε την ελευθερία της πατρίδας μας από την Τουρκική κατοχή . Να εύχεστε ο άγιος Μακάριος, μακρινός προκάτοχος της δικής μου ελαχιστότητος να μεσιτεύει για την πόλη και επαρχία του, την Πάφο, όπου υπήρξε Επίσκοπος για την πρόοδο των πιστών κατοίκων της, αλλά και εμένα να με ευλογεί και να με αγιάζει και να με οδηγήσει προς την Αιώνια Ζωή.
Ελπίζουμε κάποτε να κτιστεί και ναός του και έτσι να συνεχίζει ακατάπαυστα να τιμάται αλλά και η μνήμη του να διαδοθεί ώστε να ζητούν όλο και περισσότεροι από το Ορθόδοξο πλήρωμα της Εκκλησίας μας, τις μεσιτείες και την βοήθειά του.
Οκτώβριος 2023
† ο Πάφου Τυχικός
Απολυτίκιον
Ήχος πλ.α΄. Τον συνάναρχον Λόγον
Ἐν σκηναῖς τῶν μακάρων ἀναπαυόμενον, ἀρχιερέα τῆς Πάφου σεμνόν, πραέα, ἁπλοῦν καὶ ἀμίαντον πιστοὶ ἐγκωμιάσωμεν ὕμνοις, Μακάριον, τερπνοῖς, ὡς ἀγάπης φρυκτωρόν, βοῶντες· Χριστῷ πρεσβεύων ὑπὲρ ἡμῶν μὴ ἐλλείπῃς, τῶν προστρεχόντων τῇ σῇ χάριτι.
Δείτε επίσης την ακολουθία του Αγίου Μακαρίου επισκόπου Πάφου