13 Μαΐου
Ερευνώντας τον βίο και τα έργα του αγίου Επιφανίου Κωνσταντίας, ο οποίος ήρθε στην Πάφο προς συνάντηση του οσίου Ιλαρίωνος του μεγάλου, γνωρίσαμε και τους δυο μαθητές του τον Ιωάννη και τον Πολύβιο. Οι δύο αυτοί φαίνεται ότι ήταν μαζί με τον άγιο Επιφάνιο και φρόντισαν να γραφτεί και ο βίος του. Συνήθως μαθητές αγίων, γίνονται και αυτοί άγιοι, όπως ο μαθητής του αγίου Αντωνίου, ο άγιος Ιλαρίωνας και ο μαθητής του αγίου Ιλαρίωνα, ο άγιος Επιφάνιος. Με αυτόν τον λογισμό είπαμε ότι πιθανόν και οι μαθητές του αγίου Επιφανίου να ήταν και αυτοί άγιοι. Έτσι ανατρέξαμε σε πηγές να εξετάσουμε αν οι δύο μαθητές του αγίου Ιωάννης και Πολύβιος αναγνωρίστηκαν από το πλήρωμα της Εκκλησίας ως άγιοι. Για τον Ιωάννη δεν έχουμε εντοπίσει κάποια αναφορά τιμής του, χωρίς βέβαια να το αποκλείουμε. Για τον Πολύβιο εντοπίσαμε αναφορές ήδη από τους μέσους βυζαντινούς χρόνους σε κανονάρια και μηνολόγια Ευαγγελισταρίων. Φαίνεται ότι ο άγιος Πολύβιος παρέμεινε μαζί με τον άγιο Επιφάνιο, ο οποίος τον αξιοποίησε στο έργο του στην Κύπρο χειροτονώντας τον πρεσβύτερο, ενώ ακολούθως έγινε επίσκοπος Ρινοκουρούρων.
Το έργο του αγίου Επιφανίου στην Κύπρο αλλά ακόμα και εκτός Κύπρου υπήρξε μοναδικό. Όταν ανέλαβε επίσκοπος Κωνσταντίας στην Κύπρο, λίγοι ήταν οι χριστιανοί και μέσα σε λίγες δεκαετίες κατάφερε σε όλη την Κύπρο να επικρατήσει στην ολότητά της ο Χριστιανισμός. Ιδρύθηκαν επί εποχής του εκατοντάδες μοναστήρια και μεγαλοπρεπείς βασιλικές σε όλες τις πόλεις της Κύπρου, η θρησκεία των ειδώλων κατέπαυσε, ενώ δεν επετράπη να καλλιεργηθεί καμία αίρεση και πλάνη της εποχής. Δεν γνωρίζουμε σε πόσο βαθμό βοήθησε και πού εργάστηκε ο άγιος Πολύβιος, μαθητής του αγίου Επιφανίου. Ξέροντας τη σύνδεση των Επιφανίου και Πολυβίου με τον άγιο Ιλαρίωνα, που ζούσε τα τελευταία χρόνια στην Πάφο τουλάχιστον από το 367 που τον πρωτοεπισκέφθηκαν μέχρι το 371 που κοιμήθηκε, πιστεύουμε ότι θα βοήθησαν και στο πνευματικό έργο της Πάφου.
Όπως και να έχει ένας άγιος δεν είναι μόνο τοπικός αλλά γίνεται οικουμενικός στον κάθε ένα από μας, όταν τον επικαλούμαστε να έρθει βοηθός και στη δική μας ζωή. Έτσι συμπεριλάβαμε και τον άγιο Πολύβιο, ο οποίος δύο μήνες μαζί με τον άγιο Επιφάνιο επισκέφθηκαν τον άγιο Ιλαρίωνα στην Πάφο, αλλά πιστεύουμε ότι και μετέπειτα βοήθησαν στο έργο της εδώ Μητροπόλεως.
Δεν έχουμε εντοπίσει να υπάρχει ακολουθία ή εικόνα του αγίου Πολυβίου, ούτε γνωρίζουμε αν τιμήθηκε ποτέ εδώ. Έτσι απευθυνθήκαμε στον Δρ. Χαράλαμπο Μ. Μπούσια, Μέγα Υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, που όπως και για σειρά άλλων αγίων της Πάφου μας έγραψε ακολουθίες να μας συγγράψει και για τον άγιο Πολύβιο. Πράγματι ο κ. Μπούσια με την αγάπη του προς τους αγίους και τη φώτιση που του χαρίζει ο Άγιος Τριαδικός Θεός μας συνέγραψε προθύμως την παρούσα ακολουθία και ορίσαμε την εορτή του αγίου στις 13 Μαΐου. Για την εικόνα απευθυνθήκαμε και πάλι στον κ. Χαράλαμπο Επαμεινώνδα, ο οποίος αγιογράφησε σχεδόν όλους τους τοπικούς αγίους μας, και μας ιστόρησε το πρόσωπο του αγίου. Επειδή δεν υπήρχε παλαιό πρότυπο να γνωρίζουμε το πρόσωπο του αγίου Πολυβίου, τον αγιογράφησε έχοντας ως βάση το πρόσωπο του διδασκάλου του, άγιο Επιφάνιο, καθώς πολλές φορές ο μαθητής αγωνίζεται να μιμηθεί και να φθάσει στο πνευματικό μέτρο του διδασκάλου.
Ευχόμαστε όπως και ο άγιος Πολύβιος αγαπηθεί από το ευσεβές μας πλήρωμα και εορτάζουμε όλοι μαζί τη μνήμη αυτού του αγίου. Με αυτό τον τρόπο ο άγιος, όπως βοήθησε μαζί με τον διδάσκαλό του άγιο Επιφάνιο, τότε πριν 1600 χρόνια να θριαμβεύσει ο Χριστιανισμός, έτσι και στις μέρες μας να βοηθήσει. Με τις ικεσίες του αγίου Πολυβίου και των άλλων αγίων μας να απαλλαγούμε από τις αιρέσεις και την παναίρεση του οικουμενισμού και να οδηγηθούμε στον δρόμο των αγίων μας που είναι η μόνη ασφαλής οδός προς τον Θεό.
Εύχεστε όπως ο Θεός με αξιώνει και εμένα να πορεύομαι σε αυτό τον δρόμο των αγίων ώστε και το ποίμνιο να ακολουθεί και όλοι μαζί να αξιωθούμε της αιωνίου ζωής και βασιλείας.
Νοέμβριος 2024
† ο Πάφου Τυχικός
Απολυτίκιον
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον
Μαθητὴν ἱεράρχην θεοφορούμενον καὶ βιογράφον Μεγάλου Ἐπιφανίου πιστῶς ἀναμέλψωμεν Πολύβιον τὸν ἔνθεον, ὡς ἀρετῆς ὑφηγητὴν καὶ γραφίδα ἱερὰν τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου, οὗ ἐπινεύσει παρέχει τοῖς εὐσεβέσι θεῖον ἔλεος.
Κοντάκιον
Ήχος πλ. δ΄. Τη Ὑπερμάχω
Ἐπιφανίου τοῦ ἁγίου συνακόλουθον καὶ συγγραφέα βιοτῆς αὐτοῦ τιμήσωμεν, ἱεράρχην τὸν ὀφθέντα Ῥινοκουρούρων, εὐλαβέστατον ὑπήκοον καὶ σώφρονα, Ἱλαρίωνος Μεγάλου ὡς ὁμόζηλον τρόπων ψάλλοντες· Χαίροις, μάκαρ Πολύβιε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις, ἱεράρχα θεοειδὲς
τῶν Ῥινοκουρούρων, εὐπειθέστατε μαθητὰ
τοῦ Ἐπιφανίου, ἐπόπτου Κωνσταντίας,
πνευματοφόρου Κύπρου, μάκαρ Πολύβιε.
Συναξάριον
Τῇ ΙΓ’ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς, μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν
Πολυβίου Ἐπισκόπου Ῥινοκουρούρων,
συνεκδήμου ἁγίου Ἐπιφανίου καὶ
βιοτῆς αὐτοῦ συγγραφέως.
Στίχοι
Σὺν Ἱλαρίωνι καὶ Ἐπιφανίῳ
εὐκλείας πόλου, Πολύβιε, μετέχεις.
Δείτε την ακολουθία του Οσίου Πολυβίου επισκόπου Ρινοκουρούρων