12 Φεβρουαρίου
Η συχνή μελέτη των βίων των Αγίων της Εκκλησίας μας είναι πνευματικά ωφέλιμη από πολλές πλευρές. Αυτό το διαπιστώσαμε σε όλο το διάστημα κατά το οποίο, εκπονώντας την διδακτορική διατριβή μας ερευνήσαμε διεξοδικά τους τοπικούς Αγίους της Πάφου και την τιμή τους. Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τους Αγίους, τόσο περισσότερο θέλουμε να τους τιμούμε, ιδίως εμείς, που έχουμε την ποιμαντική ευθύνη της Μητροπόλεως και βλέπουμε πόση ευλογία και πνευματική ωφέλεια έχει ο πιστός λαός μας όταν τιμώνται οι άγιοι μας. Έτσι, θεωρούμε υποχρέωση μας την προβολή των Αγίων της επαρχίας της Πάφου, ιδιαίτερα εκείνων που είναι λίγο, ή και καθόλου γνωστοί. Γιατί, κάποιοι τιμώνται από την εποχή της ανακηρύξεως τους μέχρι σήμερα, αδιάκοπα, έχοντας τους ναούς τους, τις εικόνες τους και τις ασματικές Ακολουθίες τους, ώστε οι πιστοί μπορούν να εορτάζουν τη μνήμη τους, να αναγνωρίζουν την μορφή τους και να υμνούν τις αρετές και τους εν Χριστῴ αγώνες τους. Κάποιοι άλλοι, όμως, είναι σχεδόν, ή τελείως άγνωστοι, λόγω του ότι δεν έχουν ούτε ναό στο όνομά τους, ούτε κάποια εικόνα τους, ούτε Ακολουθία τους, ενώ υπάρχουν και άγιοι των οποίων δεν έχει σωθεί ούτε η ημέρα της κοιμήσεως τους.
Ένας από αυτούς τους αγίους που ίσως δεν τιμήθηκε ποτέ, ή ξεχάστηκε με το πέρασμα των αιώνων, είναι και ο Γεωργιανός άγιος Νικόλαος Ντβάλι, ο οποίος έζησε για ένα χρονικό διάστημα ως μοναχός της Γεωργιανής Μονής Παναγίας Χρυσογιαλιώτισσας κοντά στην Γιαλιά της Πάφου.
Ο ναός για έναν άγιο είναι ο κύριος χώρος όπου πανηγυρίζεται κάθε χρόνο η μνήμη του και συνεχίζεται η τιμή του μέσα στους αιώνες. Η ύπαρξη ναού και πανήγυρης συνεπάγεται και τη διατήρηση της Ακολουθίας του Αγίου, της εφέστιας εικόνας του (όπως και πολλών άλλων εικόνων) ενώ οι προσκυνητές στον ναό – προσκύνημα του διαδίδουν την μνήμη του και σε άλλες πόλεις ή ακόμα και άλλες χώρες από όπου καταφθάνουν. Για τον άγιο Νικόλαο Ντβάλι δεν διασώζονται στοιχεία ότι υπήρξε ποτέ ναός στην Πάφο, ούτε και αν τιμήθηκε με Ακολουθία και εικόνα. Πολύ πιθανόν, στα κλειστά όρια της Γεωργιανής μονής, να είχε τιμηθεί ως οσιομάρτυρας. Με την διάλυσή της μονής όμως, κάτω από τους δύσκολους αιώνες δουλείας που πέρασε το νησί, ξεχάστηκε παντελώς η μνήμη του.
Για τον οσιομάρτυρα Νικόλαο Ντβάλι μας διασώζονται λίγα βασικά στοιχεία της αγίας ζωής του τα οποία παραθέτουμε εν συντομίᾳ, όπως είναι δημοσιευμένα στην Διδακτορική μας Διατριβή. Γεννήθηκε από ευλαβείς χριστιανούς στο χωριό Ντάβλι της Γεωργίας και από παιδί τον είχαν αφιερώσει στο Θεό. Δώδεκα ετών πήγε στην έρημο, ως μοναχός σε μια Γεωργιανή μονή στα Ιεροσόλυμα. Εκεί με παρρησία κήρυσσε τον Χριστό στους μουσουλμάνους, οι οποίοι τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν στην φυλακή. Από την φυλακή κατέληξε στο Γεωργιανό μοναστήρι της Πάφου. Εκεί, ο άγιος δέχθηκε μια αποκάλυψη από τον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, να πάει στην Δαμασκό. Πράγματι ο άγιος έφτασε στην Δαμασκό και συνέχισε να κηρύσσει τον Χριστό και να καταδικάζει και να αναιρεί τις δοξασίες των μουσουλμάνων. Οι μουσουλμάνοι Πέρσες τον συνέλαβαν, τον έκλεισαν σε φυλακή και μετά από πολλά βασανιστήρια τον αποκεφάλισαν και στη συνέχεια έκαψαν το σώμα του. Ο άγιος, κατά το μαρτύριο του, δόξαζε τον Θεό. Μετά το μαρτύριο φανερώθηκε στον πνευματικό του πατέρα, ο οποίος προσευχόταν στο Θεό να του δείξει τι απέγινε η ψυχή του και είδε τον άγιο φωτεινό, μεταξύ των μεγάλων αγίων και μαρτύρων. Το μαρτύριο του άρχισε από τις 19 Οκτωβρίου του 1314 και συνεχίστηκε μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου, όταν ετελειώθη δια αποκεφαλισμού. Η ζωή του αγίου Νικολάου καταγράφηκε σε συναξάριο των Ιεροσολύμων του 14ου αιώνα.
Μια ατυχής προσπάθεια να τοποθετηθεί η μνήμη του στις 6 και 19 Οκτωβρίου έγινε στα ημερολόγια που εξέδωσε τα προηγούμενα χρόνια ο Ιερός Ναός Αγίου Ραφαήλ Παχυάμμου. Αυτή όμως η ημερομηνία είναι άσχετη με τις 12 Φεβρουαρίου, την ημέρα τελειώσεως του μαρτυρίου του Αγίου. Επίσης η Ακολουθία που συνετάχθη για όλους τους εν Αρσινόῃ Αγίους, δεν ξεχωρίζει ιδιαίτερα τον πανηγυρικό εορτασμό της μνήμης του αγίου.
Οι ενέργειες μιας ομάδας Γεωργιανών Κληρικών στην Πάφο αλλά και γενικότερα στην Κύπρο οδήγησαν, τα τελευταία χρόνια, με την βοήθεια και τις ευλογίες του Πατριάρχη Γεωργίας, στην συντήρηση και την ανάδειξη της Γεωργιανής μονής της Παναγίας Χρυσογιαλιώτισσας. Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, γίνονται προσπάθειες να επαναλειτουργήσει και πάλι η μονή, μετά από αιώνες εγκατάλειψης.
Στα πλαίσια αυτά, προσθέτουμε και την δική μας ευλογία και την επιθυμία μας να τιμηθεί ο άγιος Νικόλαος Ντβάλι από όλους μας και σαν μία επιπλέον απόδειξη ότι ο κάθε άγιος δεν περιορίζεται από το έθνος του, τη φυλή και τη γλώσσα που μιλάει, αλλά ανήκει σε όλη την οικουμένη. Μας ενώνει όλους το κοινό Ποτήριο, ο Ιησούς Χριστός και οι όπου γης άγιοί Του. Ως επίσκοπος λειτούργησα για πρώτη φορά στην μονή της Παναγίας Χρυσογιαλιώτισσας στις 23 Αυγούστου 2023 και συλλειτούργησαν μαζί μου Κληρικοί και από την Μητρόπολή μας και από την Γεωργία. Από τότε, στο γνωστό «Σώσον ο Θεός τον λαόν σου…» δόθηκε εντολή σε όλους τους Κληρικούς της επαρχίας μας, να συμπεριληφθεί και ο άγιος Νικόλαος Ντβάλι και να μνημονεύεται μαζί με τον άγιο του λειτουργούντος ναού και όλους τους άλλους τοπικούς αγίους της Πάφου, τους οποίους επικαλούμεθα στην αίτηση, ζητώντας τις προς τον Θεόν πρεσβείες τους.
Απαραίτητα στοιχεία όμως για να τιμήσουμε έναν άγιο, είναι και να του συνθέσουμε την ασματική Ακολουθία του, αλλά και να φιλοτεχνήσουμε την εικόνα του. Για την Ακολουθία λοιπόν, του Αγίου Νικολάου, όπως και για άλλους Αγίους, απευθυνθήκαμε στον Δρ. Χαράλαμπο Μ. Μπούσια, Μέγα Υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, παλαιό συνεργάτη μας και εν Χριστώ αδελφικό φίλο μας, άνθρωπο που αγαπά τους Αγίους και έχει την εμπειρία πολλών συγχρόνων αγίων και, επιπλέον, είναι άνθρωπος της προσευχής. Και εκείνος, ανταποκρίθηκε στο αίτημα μας και συνέγραψε την παρούσα Ακολουθία με πολλή αγάπη, προθύμως και ανιδιοτελώς. Τον ευχαριστούμε θερμά για την ανταπόκριση του και, για πρώτη φορά την εκδίδουμε και την παρουσιάζουμε, ώστε ψάλλεται στους Ιερούς μας Ναούς αλλά και σε όλο τον κόσμο, όπως οικουμενικός ήταν άλλωστε και ο ίδιος ο άγιος Νικόλαος Ντβάλι και είμαστε βέβαιοι ότι θα υπάρξουν πολλοί Ιερείς και Ιεροψάλτες και πιστοί, που θα θέλουν να τιμήσουν την μνήμη του.
Για την εικόνα απευθυνθήκαμε στον θεολόγο Χαράλαμπο Επαμεινώνδα, άριστο αγιογράφο με μακρά πείρα στην αγιογράφηση των τοπικών αγίων της Κύπρου αλλά και ιδιαιτέρως της Πάφου, ο οποίος προσπάθησε να ιστορήσει το πρόσωπό του Αγίου, έχοντας σαν πρότυπο κάποιες ελάχιστες πρόσφατες εικόνες του.
Με την παρούσα Ακολουθία του αγίου οσιομάρτυρα Νικολάου και την τοποθέτησή της μνήμης του στις 12 Φεβρουαρίου προσμένουμε να αρχίσει με την χάρη του Αγίου Τριαδικού Θεού η τιμή του αγίου. Να εύχεστε ο άγιος Νικόλαος Ντβάλι να μεσιτεύει και για την πόλη και επαρχία της Πάφου αλλά και της ιδιαίτερης του πατρίδας καθώς για όλους τους όπου γης Χριστιανούς. Μακάρι η ομολογία του και το μαρτύριό του να μας ενισχύουν όλους μας και να μας εμπνέουν να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του και να αντιστεκόμαστε στις δυσκολίες του καιρού μας, γιατί και εμείς, όπως και εκείνος, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τους μουσουλμάνους, αλλά και τις κάθε λογής αιρέσεις. Και παρακαλώ να εύχεστε και για την δική μου ελαχιστότητα, να μου παρέχει ο άγιος ενίσχυση να ομολογώ πάντοτε την Πίστη να ορθοτομώ τον λόγο της Αληθείας και να με αγιάζει ο Θεός στην πορεία μου προς την Αιώνια Ζωή.
Φεβρουάριος 2023
† ο Πάφου Τυχικός
Απολυτίκιον
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον
Γεωργίας τὸν γόνον τὸν ὁσιώτατον τὸν ἁγιάσαντα Κύπρον αὐτοῦ ἀσκήσει λαμπρᾷ καὶ αἱμάτων Δαμασκὸν αὐτοῦ τοῖς χεύμασι, στέψωμεν ῥόδων ταῖς ᾠδαῖς ὡς νεόθυτον ἀμνόν, Γεώργιον, τοῦ Κυρίου. ᾯ καὶ πρεσβεύει ἀπαύστως ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ήχος πλ. δ΄. Τη Ὑπερμάχω
Διπλοῦν θεόθεν εἰληφότα νίκης στέφανον ὁσιομάρτυρα τὸν νέον εὐφημήσωμεν Ἰβηρίτην ἐνασκήσαντα θεαρέστως ἐν Μονῇ Γιαλιᾶς καὶ ἁγιάσαντα Δαμασκὸν ῥοαῖς αἱμάτων ἐκ τῆς τμήσεως κάρας ψάλλοντες· Χαίροις, μάρτυς Νικόλαε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις, ὁ οἰκῆτορ Γιαλιᾶς,
Ἰβηρίας γόνε, ὁ ἀθλήσας ἐν Δαμασκῷ,
ὁσιομαρτύρων τῶν νέων κοσμιότης,
Νικόλαε, Κυρίου ἄμεμπτον σφάγιον.
Συναξάριον
Τῇ ΙΒ’ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς, μνήμη τοῦ Ἁγίου,
ἐνδόξου νέου Ὁσιομάρτυρος Νικολάου,
τοῦ ἐκ Ντβάλι Γεωργίας ἀσκήσαντος
ἐν Γιαλιᾷ Πάφου καὶ ἐν Δαμασκῷ ἀθλήσαντος.
Στίχοι
Νικόλαε, νέε ὁσιομάρτυς, Ἴβηρ,
Γιαλιὰν ἡγίασας πρὸ μαρτυρίου.