7 Νοεμβρίου
Η Επισκοπή Αρσινόης αποτελούσε, κατά την Βυζαντινή περίοδο, μια από τις σημαντικές πόλεις και επισκοπές της Κύπρου. Η τοποθεσία της, στον κόλπο της Χρυσοχούς, συνδύαζε βουνά, αλλά και εύφορες πεδιάδες με πλούσια νερά και ήταν ιδανική για να κατοικήσουν ακόμα και πολυάριθμοι άνθρωποι. Σημαντικό για την παλαιά επισκοπή Αρσινόης είναι ότι ανέδειξε αρκετούς αγίους, πρώτοι από τους οποίους ήσαν οι επίσκοποί της Νίκων, Αρίστων, Αρκάδιος και Προέχιος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, εξ αρχής, φρόντιζε την καλλιέργεια του ασκητικού ιδεώδους, της ησυχίας και της συνεχούς νήψεως. Στις περιοχές αυτές, όπου υπάρχουν απόμερα βουνά και φαράγγια με νερά, οι συνθήκες είναι ιδανικές για όσους θέλουν να ασκητέψουν. Μάλιστα, μεταξύ των πολλών ερημιτών και μοναχών υπήρξαν και αρκετοί επίσκοποι, οι οποίοι αναζήτησαν την ηρεμία, μακριά από την ταραχή του κόσμου. Η αγιότητα όμως, δεν είναι θέμα τόπου, αλλά τρόπου ζωής. Έτσι, έχουμε και άγιες οικογένειες, όπως ο Μιχαήλ και η Άννα από την Μελένδρα, το ζεύγος το οποίο απέκτησε δύο υιούς, που αγίασαν, τον Αρκάδιο, που έγινε επίσκοπος Αρσινόης και τον Θεοσέβιο, ο οποίος αγίασε μαζί με την σύζυγό του.
Η Επισκοπή Αρσινόης, στην ανατολή του 13ου αιώνα, έμελλε να συγχωνευθεί με την Επισκοπή Πάφου και παραμένει έτσι μέχρι τις μέρες μας. Η Κύπρος είχε κατακτηθεί ως γνωστό από τους Λατίνους οι οποίοι πάντοτε μισούσαν τους ορθοδόξους και φρόντιζαν, ή να καταργήσουν έτσι κατήργησαν τις περισσότερες επισκοπές, ή να τις συγχωνεύουν με άλλες. Μόλις στα τέλη του 20ου αιώνα έγινε η ανασύσταση της Επισκοπής αυτής, με πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτη Πάφου Χρυσοστόμου Β΄. Πρώτος επίσκοπος Αρσινόης ήταν ο Γεώργιος ο οποίος στη συνέχεια έγινε επίσκοπος Πάφου και νυν αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Η Επισκοπή Αρσινόης ακόμα και μετά την ανασύσταση και άλλων Μητροπόλεων του νησιού από τον μακαριστό αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β´, δεν αυτονομήθηκε από την Μητρόπολη Πάφου, αλλά παρέμεινε ημι-αυτόνομη, εξαρτώμενη από αυτήν. Ο πρώτος επίσκοπος Αρσινόης Γεώργιος, φρόντισε ιδιαίτερα για την προβολή των τοπικών αγίων και μερίμνησε να γραφούν οι ακολουθίες των περισσοτέρων από αυτούς. Άγνωστο γιατί όμως, (μάλλον λόγω ελλείψεως αρκετών πληροφοριών) δεν γράφτηκε η ακολουθία του πρώτου γνωστού επισκόπου Αρσινόης, του αγίου Νίκωνα. Έτσι, μετά από την συγγραφή της διδακτορικής μας διατριβής και της συλλογής πληροφοριών για τον βίο και την πολιτεία του αγίου αυτού, θεωρήσαμε σωστό να διορθώσουμε την παράλειψη.
Αυτός που ανέφερε πρώτος και μας έδωσε τις περισσότερες πληροφορίες για το πρόσωπο του Αγίου Νίκωνα, είναι ο άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος, ο οποίος έγινε για αυτό αφορμή, πολλές από τις εν λειτουργίᾳ τότε μονές του νησιού, να αγιογραφήσουν την μορφή του στα Καθολικά τους. Έτσι, οι αρχαιότερες απεικονίσεις του αγίου χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα, την εποχή δηλαδή που έζησε στις μονές Άρακα, Αμασγού, Αντιφωνητή κ.α.
Μέσα από την έρευνά μας, εντοπίσαμε μία και μοναδική (σε όλη την μητροπολιτική μας επαρχία) τοποθεσία με την ονομασία Άγιος Νίκων, στην κοινότητα Άγιος Νικόλαος της Πάφου. Δεν ξέρουμε αν υπήρχε εκεί ναός στο όνομα του Αγίου και στη συνέχεια, ονομάστηκε όλη η κοινότητα άγιος Νικόλαος, από παραφθορά του άγιος Νίκων. Πάντως, αφού έχουμε μαρτυρίες του Αγίου Νεοφύτου για το πρόσωπό του, θεωρήσαμε ότι έχουμε ευθύνη να φροντίσουμε για την συγγραφή της Ακολουθίας του και την ιστόρηση φορητής εικόνας, ώστε να τον τιμούμε όπως πρέπει.
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον Δρ. Χαράλαμπο Μπούσια ο οποίος έγραψε και τις περισσότερες ακολουθίες, που έχουμε για τους αγίους της Πάφου, όπως αόκνως και αναργύρως συνέγραψε και την ακολουθία αυτή. Ο Θεός και οι άγιοι μας, που τόσο αγαπά, να του ανταποδίδουν πολλαπλάσια την χάρη τους. Το ίδιο και στον θεολόγο – αγιογράφο Χαράλαμπο Επαμεινώνδα ο οποίος όπως και για πολλούς άλλους τοπικούς αγίους μας, ιστόρησε για πρώτη φορά σε φορητή εικόνα τον άγιο μας.
Ο άγιος Νίκων να φωτίζει όλους εμάς να πορευόμαστε στα βήματά του και να μας οδηγεί στην Αιώνια Ζωή και στην αγιότητα που χαρίζει ο Χριστός σε όσους Τον αγαπούν αλλά και αγαπούν και τους φίλους Του – τους αγίους. Εύχεστε και για την ελαχιστότητα μου να μπορέσω να οδηγήσω τον λαό που μου εμπιστεύθηκε ο Κύριος εις νομάς σωτηρίους, ελεύθερες από ορατούς και αοράτους εχθρούς. Επίσης, να ευχόμαστε να αξιωθούμε να δούμε την ελευθερία της πατρίδας μας αλλά και να διαφυλαχθούμε από κάθε αίρεση και πλάνη της εποχής μας.
Σεπτέμβριος 2024
† ο Πάφου Τυχικός
Απολυτίκιον
Ήχος πλ.α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον
Ἀρκαδίου ὁσίου σεπτὸν προκάτοχον ἐν θρόνῳ τῆς Ἀρσινόης μέλψωμεν νῦν εὐλαβῶς ἱεράρχην, θεοφόρον ὄντως Νίκωνα, ὡς ἀρετῆς ὑπογραμμὸν καὶ σοφίας θεϊκῆς κανόνα πιστῶς βοῶντες· Νίκας ἡμῖν κατ’ ἐχθίστου ἐν καθ’ ἡμέραν μάχαις δώρησαι.
Μεγαλυνάρια
Χαίροις, Ἀρσινόης σεπτὲ ποιμήν, Νίκων θεοφόρε, ὁ νικήσας τὸν δυσμενῆ πόνοις ποιμασίας, εὐχῇ καὶ ταπεινώσει καὶ νίκης ἀϊδίου γέρα δρεψάμενος.